اسپیسر یا فاصله نگهدار، قطعه‌ای است که برای ایجاد فاصله بین دو جزء در سازه‌ها و قطعات مختلف به کار می‌رود. در صنعت ساختمان، اسپیسرها به ویژه برای ایجاد پوشش بتنی یکنواخت روی میلگردها و جلوگیری از خوردگی آنها استفاده می‌شوند. این قطعات در انواع و اشکال مختلف برای کاربردهای متنوع تولید می‌شوند. در ادامه این مقاله شما را با این قطعات بیشتر آشنا خواهیم کرد.
معرفی اسپیسر ها
اسپیسرها قطعاتی هستند که برای ایجاد فاصله و جداسازی بین اجزا در سازه‌ها و قطعات مختلف به کار می‌روند. این قطعات معمولا به شکل های مختلقی هستند و از مواد مختلفی مانند فلز، پلاستیک یا بتن ساخته می‌شوند. هدف اصلی استفاده از اسپیسرها، ایجاد فاصله استاندارد و جلوگیری از تماس مستقیم بین اجزا است که این امر به توزیع یکنواخت بار، کاهش سایش و خرابی و نصب صحیح قطعات کمک می‌کند.
در صنعت ساختمان، اسپیسرها به ویژه در سازه‌های بتن آرمه کاربرد فراوانی دارند. آنها برای ایجاد فاصله بین میلگردها و سطح زیرین بتن استفاده می‌شوند تا پوشش بتنی مناسبی روی میلگردها ایجاد شده و از زنگ‌زدگی و خوردگی آنها جلوگیری شود. در بین انواع اسپیسرهای موجود در بازار
اسپیسر هارد فیکس، نوعی اسپیسر پلاستیکی با طراحی خاص است که عمدتا برای ایجاد پوشش بتنی دقیق و ثابت در سطوح عمودی و افقی به کار می‌رود.
این اسپیسرها به دلیل داشتن گیره‌های قوی و مقاوم، به خوبی به میلگرد متصل شده و از جابجایی آنها در حین بتن‌ریزی جلوگیری می‌کنند. در نتیجه پوشش بتنی یکنواخت و با کیفیتی را تضمین می‌کنند.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی اسپیسر
در ادامه قصد داریم شما را با مشخصات فیزیکی و شیمیایی اسپیسر به طور کامل آشنا کنیم.
مشخصات فیزیکی اسپیسرها
مشخصات فیزیکی این قطعات عبارت است از:
- جنس: اسپیسرها معمولا از جنس پلیمرهای پلاستیکی یا بتن ساخته می‌شوند. اسپیسرهای پلاستیکی سبک‌تر و انعطاف‌پذیرتر هستند، در حالی که اسپیسرهای بتنی مقاومت بالاتری دارند.
- وزن: اسپیسرها معمولا وزن کمی دارند؛ اما اسپیسرهای بتنی نسبت به پلاستیکی سنگین‌تر هستند.
- ابعاد و اندازه: اسپیسرها در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند.
- شکل: اسپیسرها می‌توانند به شکل‌های مختلفی مانند دایره‌ای، ستاره‌ای و یا مربعی باشند که هر کدام برای کاربردهای خاصی مناسب هستند.
- رنگ: اسپیسرها معمولا به رنگ مشکی یا سفید هستند؛ اما بسته به نوع مواد اولیه ممکن است رنگ‌های دیگری هم داشته باشند.
در جدول زیر شما می‌توانید اندازه و ابعاد برخی از اسپیسرهای پرکاربرد پلاستیکی را مشاهده کنید.
| اسپیسر |
ابعاد پوشش (میلیمتر) |
سایر اندازه‌ها/توضیحات |
| اسپیسر گرد دیوار (خورشیدی) |
20، 25، 30، 35، 40 و 50 |
قطر خارجی 70 تا 110، ارتفاع 20 تا 50 |
| اسپیسر دو شبکه |
25، 30 (پایه مادگی) 90 تا 150 (نری) |
قطر سطح مقطع 30 تا 40، طول کلی 90 تا 150 |
| اسپیسر هارد |
35، 40، 50 |
عرض 55، ارتفاع 30 تا 60 |
| اسپیسر سبک |
20، 25، 30 |
قطر سطح مقطع 30 تا 40، طول 25 تا 30 |
| اسپیسر متوسط |
25، 30، 35 |
طول 80، ارتفاع 25 تا 35 |
| اسپیسر سنگین |
40، 50، 60 |
طول 100، ارتفاع 40 تا 60 |
| اسپیسر هاردفیکس |
50، 55، 60، 70، 75، 80 |
طول 110 تا 130، ارتفاع 50 تا 80 |
| اسپیسر ماکس فیکس |
35، 40، 45، 50 |
طول 60 تا 80، ارتفاع متناسب |
مشخصات شیمیایی اسپیسرها
مشخصات شیمیایی اسپیسرها نیز عبارت است از:
اسپیسرها در برابر رطوبت و مواد شیمیایی موجود در بتن مقاوم هستند تا از زنگ‌زدگی و خوردگی جلوگیری شود.
اسپیسرها می توانند در برابر دماهای مختلف، به ویژه در شرایط محیطی گرم، مقاومت کنند.
اسپیسرها از مواد با کیفیتی ساخته می‌شوند تا در طولانی مدت دوام بیاورند و دچار پوسیدگی و خرابی نشوند.
اسپیسرها با بتن سازگاری دارند و از نظر شیمیایی با آن واکنش نمی‌دهند تا از ایجاد ترک و ضعف در سازه جلوگیری شود.
خواص و اثرات اسپیسر
اثرات اسپیسرها در صنعت ساختمان‌سازی و به طور کلی در کاربردهای صنعتی، شامل ایجاد فاصله مناسب بین قطعات، توزیع یکنواخت بار، کاهش سایش و خرابی، جذب ارتعاشات و افزایش ایمنی است.
اسپیسرها با ایجاد فاصله بین قطعات، از تماس مستقیم و سایش جلوگیری کرده و به توزیع یکنواخت بار و کاهش تنش‌ها کمک می‌کنند. همچنین برخی از اسپیسرها می‌توانند ارتعاشات و لرزش‌ها را جذب و در نتیجه به افزایش ثبات سیستم کمک کنند.
در سازه‌های بتنی، اسپیسرها نقش حیاتی در ایجاد پوشش بتنی مناسب برای میلگردها دارند. این پوشش از میلگردها در برابر خوردگی و زنگ زدگی محافظت می‌کند و همچنین از حرکت میلگردها در بتن جلوگیری کرده و آنها را ثابت نگه می‌دارد.
در کنار این قطعات معمولا مهندسین از واتراستاپ ها و متعلقات آن برای افزایش استحکام سازه بتنی استفاده می‌کنند.
واتر استاپ یک نوار آب‌بند است که برای جلوگیری از نفوذ آب در درزهای بتنی استفاده می‌شود.
کاربرد اسپیسرها
اسپیسرها کاربردهای بسیار گسترده‌ای در صنایع مختلف دارند. در ادامه به برخی از مهمترین کاربردهای آنها اشاره می‌کنیم:
آرماتوربندی (آرماتوربندی بتن): این یکی از رایج‌ترین کاربردهای اسپیسرها در ساختمان‌سازی است. اسپیسرهای بتن (معمولا پلاستیکی یا بتنی) برای نگه داشتن میلگردها در فاصله صحیح از قالب و ایجاد پوشش بتنی مناسب (کاور بتن) استفاده می‌شوند. این کار برای جلوگیری از زنگ‌زدگی میلگردها و افزایش دوام و مقاومت سازه بتنی حیاتی است.
نماکاری: در نصب نماهای ساختمانی (مانند نمای سنگی، آجری یا کامپوزیتی) از اسپیسرها برای ایجاد فاصله یکنواخت و تراز بین پنل‌ها یا مصالح نما استفاده می‌شود.
نصب کاشی و سرامیک: اسپیسرهای کوچک پلاستیکی بین کاشی‌ها قرار می‌گیرند تا بندکشی منظم و یکدستی ایجاد شود.
کف‌سازی: در سیستم‌های کف‌پوش شناور یا دال‌های بتنی، اسپیسرها برای ایجاد فضای تهویه یا جداسازی لایه‌ها به کار می‌روند.
نکات ایمنی و نگهداری اسپیسر ها
رعایت نکات ایمنی و نگهداری صحیح از اسپیسر می‌تواند به افزایش طول عمر و کارایی آن کمک کند. در ادامه به برخی از نکات ایمنی و نگهداری اسپیسرها اشاره می‌کنیم:
قبل از استفاده از اسپیسرها، کارگران باید آموزش‌های لازم را در مورد نحوه صحیح نصب و جابجایی آنها ببینند.
هنگام کار با اسپیسرها، به خصوص اسپیسرهای فلزی، استفاده از دستکش‌های محافظ و کفش ایمنی الزامی است تا از بریدگی و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
اطمینان از نصب صحیح اسپیسرها روی میلگردها برای جلوگیری از جابجایی آنها در حین بتن‌ریزی حیاتی است. جابجایی اسپیسر می‌تواند باعث کاهش پوشش بتنی میلگردها شده و به مقاومت سازه آسیب بزند.
در طول فرآیند بتن‌ریزی، باید مراقب بود که اسپیسرها زیر فشار مستقیم بتن یا ویبره قرار نگیرند تا از شکستگی یا جابجایی آنها جلوگیری شود.
قبل از شروع بتن‌ریزی، یک بازرسی کامل از محل قرارگیری اسپیسرها انجام شود تا از صحت و استحکام نصب آنها اطمینان حاصل شود.
از قرار دادن اجسام سنگین روی اسپیسرها خودداری گردد تا از تغییر شکل یا شکستگی آنها جلوگیری شود.
روش استفاده اسپیسرها
برای اطمینان از قرارگیری صحیح و ثابت میلگردها در مرکز قالب و حفظ پوشش بتنی مناسب اطراف آنها استفاده می‌شوند. روش استفاده از اسپیسرها نسبتا ساده اما نیازمند دقت است. ابتدا با توجه به قطر میلگرد و میزان پوشش بتنی مورد نیاز، نوع و اندازه مناسب اسپیسر انتخاب می‌شود.
سپس، اسپیسرها با فواصل مشخص و استاندارد در طول میلگردها و در نقاط تقاطع آنها، با فشردن یا چرخاندن محکم می‌شوند تا از حرکت میلگرد در هنگام بتن‌ریزی جلوگیری شود.
توجه به این نکته ضروری است که اسپیسرها باید به گونه‌ای قرار گیرند که در نهایت کاملا درون بتن قرار گرفته و بیرون از سطح بتن نمایان نشوند تا از خوردگی میلگردها و کاهش زیبایی ظاهری سازه جلوگیری شود.
برای خرید اسپیسرهای با کیفیت و استاندارد، می‌توانید به شرکت زرلوشیمی اعتماد کرده و از محصولات آنها بهره‌مند شوید.
میزان مصرف اسپیسر ها
تعیین میزان مصرف اسپیسرها در هر پروژه بتن‌ریزی، ارتباط مستقیمی با عوامل متعددی دارد که مهمترین آنها شامل نوع سازه، ابعاد میلگردها، فاصله بین آنها، نوع اسپیسر مورد استفاده و الزامات پوشش بتنی تعیین‌شده در نقشه و مشخصات فنی پروژه است.
با این وجود ما در ادامه شما را با میزان استفاده از چند نوع اسپیسر پرکاربرد آشنا می کنیم.
اسپیسر گرد دیوار (خورشیدی/چرخی):
- دیوار: 3 عدد در هر متر مربع
- ستون‌های 3 متری: 16 عدد
- ستون‌های با ارتفاع بیشتر: 24 عدد
- اسپیسر دو شبکه: 4 عدد در هر متر مربع
- اسپیسر هارد: 4 عدد در هر متر مربع
- اسپیسر سبک: 4 عدد در هر متر مربع
اسپیسر متوسط:
- کف‌های متوسط و نیمه سنگین: 4 عدد در هر متر مربع
- تیرها و پوترها: 3 عدد در هر متر طول
اسپیسر سنگین:
- کف سنگین و پرتراکم: 4 عدد در هر متر مربع
- تیرها و پوترها: 3 عدد در هر متر طول
- اسپیسر هاردفیکس: فونداسیون و کف نیمه سنگین 4 عدد در هر متر مربع
هر آنچه که در مورد اسپیسرها باید بدانید!
اسپیسرها با وجود ظاهر ساده، نقش بسیار مهمی در تضمین دوام و ایمنی سازه‌های بتنی دارند. این قطعات کوچک، با تنظیم درست فاصله بین میلگردها و قالب بتن، از خوردگی میلگردها جلوگیری کرده و پوشش بتنی یکنواخت و با کیفیت را فراهم می‌کنند که باعث افزایش طول عمر سازه می‌شود.
استفاده دقیق و متناسب از اسپیسرها بر اساس نوع سازه و شرایط محیطی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا از بروز آسیب‌های زودهنگام جلوگیری شود.
همچنین در کنار اسپیسرها،
میان بولت آب بند نیز نقشی کلیدی در آب‌بندی محل عبور بولت‌ها در بتن ایفا می‌کند و از نفوذ آب و خروج شیره بتن جلوگیری می‌کند، که این موضوع به حفظ استحکام و دوام سازه‌های بتنی کمک شایانی می‌کند.
به این ترتیب، همکاری مؤثر اسپیسرها و میان بولت آب‌بند موجب افزایش کیفیت و ماندگاری سازه‌های بتنی می‌شود.
